Poëzie

BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2021

Op de weg van Appia: Michaël Vandebril, Bart Pluym (ill.)

door Dirk De Geest

Michaël Vandebril vatte het plan op om, samen met zijn vriend en tekenaar Bart Pluym, de legendarische Via Appia te volgen, die voert van de klassieke wereldstad Rome naar de haven van Brindisi in het Zuiden van Italië. De tocht – grotendeels met de wagen, en in feite in de twee richtingen – leidde tot een gezamenlijk project, waarvan dit boek het resultaat vormt. Pluym zorgde voor illustraties, deels gebaseerd op de iconische tekeningen en foto’s van eerdere beroemde reizigers, en Michaël Vandebril schreef een verhalend gedicht van exact 455 versregels, een regel voor elke (antieke) mijl die de weg telt. Het boek wil ook anderen aanzetten om dezelfde tocht te ondernemen, en daartoe bevat het summiere toeristische informatie.  

Hoofdbrok blijft uiteraard het lange gedicht, dat opgedeeld is in een aantal kortere episodes. Stap voor stap wordt de tocht van het tweetal beschreven. Dat traject verloopt niet altijd even doelgericht, wat leidt tot relativerende opmerkingen over toiletbezoek, verkeerde paden, de noodzaak om iets te eten of om ergens te overnachten… Het zijn soms bewust banale commentaren die scherp in contrast staan met de verheven reisverslagen uit vroegere periodes. De hedendaagse reiziger ziet niet alleen de heldhaftige route maar ook de ongemakken van de toerist. Op dezelfde manier ziet het vertellend ik ook de realiteit vanuit zijn moderne perspectief. Af en toe worden landschappen verbeeld als geometrische patronen, en op andere momenten blijkt het perspectief begrensd en ontbreken de weidse gezichten. Kortom, zowel de reiziger als de wereld hebben sinds de Oudheid een grote transformatie ondergaan.
 
Toch blijft het doel van de reis de confrontatie met dat historische verleden, en aansluitend met het erfgoed van onze westerse cultuur. Het lyrische ik beweegt zich daarbij in de sporen van zijn vele voorgangers en beleeft als het ware de ruimte voor de eerste keer. Tal van monumenten en legendarische plaatsen worden beeldend opgeroepen (en via de suggestieve illustraties nog versterkt) en in de context vinden ook wijngaarden, straten en dorpen een nieuwe betekenis, als relicten van wat er ooit was. De romantische teneur is dan ook niet ver weg, al blijft alles veel realistischer dan bij Bertus Aafjes’ Voetreis naar Rome, het voorbeeld van de vorige eeuw.
 
Vandebril toont zich opnieuw het sterkst in die beknopte beschrijvingen, als een waarnemer van sprekende details. De allusies aan de historische werkelijkheid worden beknopt toegelicht in de aantekeningen, maar ook zonder dat encyclopedische karakter is dit dichterlijke relaas een boeiende en inspirerende tekst. Dit verhalende gedicht laat in ieder geval een ander facet van de auteur zien, die tot dusver telkens een nieuwe stem laat horen. Zijn fascinatie voor het verleden en zijn verwantschap met de geschiedenis zijn dan weer typerende constanten in dit boeiende oeuvre.  
 
Michaël Vandebril: Op de weg van Appia. Een capriccio reisgedicht van Rome naar Brindisi, Vrijdag, Antwerpen 2021, 60 p. : ill. ISBN 9789460019692. Distributie Elkedag Boeken

deze pagina printen of opslaan