Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2024

Harmen van Straaten: Er kwam een krokodil logeren

door Erick Kila

5+ - Al een tijd is Harmen van Straaten (Arnhem, 1958) een vaste waarde in de jeugdliteratuur. Hij voltooide ooit een studie rechten en werd vervolgens docent recht in Amsterdam. Maar dat bleek toch niet echt wat hij wilde. Naast zijn baan begon hij met het illustreren van kinderboeken. In die beginjaren viel zijn werk mij al op: los, sprookjesachtig en ook wel een beetje ondeugend. Toen Van Straaten (familie van Peter van Straaten) voorgoed afscheid nam van de juristerij en zich helemaal op het illustreren ging toeleggen, kwam de vaart in zijn carrière. Hij begon ook zelf te schrijven. We zijn inmiddels ruim vijftig boeken uit eigen keuken verder.  

Gelukkig is Harmen van Straaten in zijn creatieve werk nog steeds ondeugend. Er kwam een krokodil logeren is een voorbeeld van een prentenboek met een strekking die op een leuke manier niet helemaal in de haak van het fatsoen is. Eerst eens beter kijken naar de tekenstijl: in de wereld van het jongetje Timo zien de volwassenen er niet op hun voordeligst uit. Vader en moeder, modern en tegelijk suf gekleed, ogen enigszins verkreukeld. Ze stralen een bijna melancholieke vermoeidheid uit die je heel goed herkent uit het moderne bestaan, waarin jachten en jagen centraal staan. De obese buurvrouw, die in het verhaal een kleine, maar schurende, rol speelt, wordt glorieus in foute legging afgebeeld.
 
Van Straaten betoont zich daarmee een realist met gevoel voor humor. Want inderdaad, zo ziet de werkelijkheid van het moderne kind eruit. Niet al te opgepoetst en ook niet vergeven van een politiek en sociaal correcte sfeer. Kinderen mogen die spiegel best in een vrolijk verhaal voorgehouden krijgen. Waar de sociale media met technische kunstgrepen de werkelijkheid anders voorstellen en zelfs verdraaien, kan tegengif immers geen kwaad.
 
De tekst van het verhaal op rijm heeft een verfijnde ontregelende gekte. In een paar stappen ontwikkelt zich een curieuze situatie. Vanaf een jaar of vijf goed te volgen, omdat kleuters nog geen lastige vragen stellen die een kolderachtig sprookje om zeep kunnen helpen. Het draait bij Van Straaten vaak om humor en ongeremde verbeelding. Onderliggend thema bij deze krokodil-belevenis is het irritante gedoe rond het bezorgen van pakketten. Je wordt tegenwoordig tureluurs van bezorgers die aanbellen met de vraag of je een pakje kunt aannemen voor de buren. In een wervelend verhaal wordt onheil op een gemakzuchtige buurvrouw afgewenteld en blijkt de kleuter Timo slimmer dan zijn paniekerige ouders. Bij het voorlezen moet vooral het steeds terugkerende en geaccentueerde woord BIL galmend worden uitgesproken. Succes verzekerd. Een kanttekening in verband met het enigszins beteugelen van de slechtheid van de mens: wraaknemen is erg leuk, maar eigenlijk niet netjes.
 
Boeken van Harmen van Straaten werden onder meer in het Japans, Koreaans, Frans en Noors vertaald. Zijn illustraties van Een opa om nooit te vergeten (met Bette Westera – De Fontein 2016) werden bekroond met de gouden appel van de biënnale van Bratislava en de grand prix van de sankei shimbun in Japan.

Harmen van Straaten: Er kwam een krokodil logeren, Leopold, Amsterdam 2023, 32 p. : ill. ISBN 9789025885717. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan