Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2022

Shūgorō Yamamoto: De blauwe schuit

door Jo Vanderwegen

Buiten Japan is schrijver Shūgorō Yamamoto (1903-1967) zo goed als onbekend; in zijn thuisland daarentegen geldt hij als een van de belangrijkste schrijvers van de 20ste eeuw, wiens werk daarenboven nog altijd populariteit geniet. Aan de kwaliteit van zijn ruim twintig romans zal het niet liggen, wél aan het feit dat Yamamoto bijna uitsluitend historische romans schreef die een goede kennis van de Japanse geschiedenis vereisen. Slechts twee boeken vormen hierop een uitzondering: Stad zonder grenzen (Kisetsu no nai machi) en het nu zonet vertaalde De blauwe schuit (Aobeka monogatari).  

In De blauwe schuit gaat een verteller (die zichzelf zoveel mogelijk op de achtergrond houdt) tijdelijk in het vissersdorpje Urakasu wonen en beschrijft op luchtige toon het dagelijkse leven van zijn inwoners. Een externe observator die het sociale dorpsleven schetst zonder er zelf aan deel te nemen, als het ware. Aldus ontstaat een mooi portret van het dagelijkse leven in een nog maar gedeeltelijk geïndustrialiseerd Japan, anno 1928. Overspelige vrouwen, bedelende zwerfkinderen, zonderlingen, sterke verhalen die rondgaan, huwelijksruzies buiten alle proporties… In alles vindt Yamamoto inspiratie om er een stukje over te schrijven.
 
De blauwe schuit is daarbij opgesplitst in vele kleine hoofdstukken waarin de auteur telkens één specifiek personage of één gebeurtenis belicht. Uiteindelijk vormt de tekst toch wel een doorlopend geheel, want de personages uit de verschillende voorvallen duiken elders weer op. Daarenboven werkt de schrijver in het boek naar een hoogtepunt toe. In de eerste hoofdstukken is er plaats voor flink wat zelfspot, wanneer de naïeve verteller aan de lezer bekent dat hij zich door een gewiekste dorpsinwoner in de luren liet leggen door een gammele schuit te kopen. Gaandeweg verruimt de verteller zijn blik naar de armoedige levensomstandigheden van de dorpelingen en hun verhoudingen met elkaar.
 
Zo is er een verhaal over de onvrije keuze van de huwelijkspartner (met een gebroken leven tot gevolg) of de cynische gefakete dubbelzelfmoord om financiële verplichtingen en reputatieschade te vermijden. In zijn teksten voorziet Yamamoto ook plaats voor natuurbeschrijvingen, zodat het geheel erg organisch overkomt. Naar het einde toe verruimt de auteur zijn blik en krijgen vooral grotere sociale en economische evoluties van de dorpsgemeenschap als geheel aandacht. En daarbij worden de verhalen ook steeds sterker, maar blijven altijd geloofwaardig.
 
Het sociale engagement van Yamamoto blijkt duidelijk uit de aandacht die hij heeft om het uitbuitingsmechanisme van de kalkoveneigenaar aan te kaarten (waarbij de werknemers en de lezer worden geconfronteerd met de gevolgen ervan). De beschrijving van de mislukte protestacties tegen de komst van een afvalverwerkingsbedrijf dat het economische voortbestaan van het vissersdorp op de helling zet, lijkt aanvankelijk lichtvoetig. Maar onder de oppervlakte toont Yamamoto aan hoe de bedrijfsleiding door omgekochte politici en corrupte politieagenten een handje wordt geholpen. Kritiek op Japans politiek-economische verstrengelingen dus, de machthebbers zullen het niet graag gelezen hebben.
 
Een ding moet duidelijk zijn: De blauwe schuit is extreem leesbaar (mede te danken aan de vlotte vertaling van Jacques Westerhoeven) en zit vol met herkenbare situaties. Uitgeverij Van Gennep maakte van De blauwe schuit een mooi verzorgde uitgave, inclusief een uitgebreide verklarende begrippenlijst, een korte biografie van Yamamoto én een plaatsing van zijn werk door vertaler Jacques Westerhoeven. Klasse.  
 
Shūgorō Yamamoto: De blauwe schuit, Van Gennep, Amsterdam 2022. 304 p. ISBN 9789028222076. Vertaling van Aobeka monogatari door Jacques Westerhoeven. Distributie Elkedag Boeken

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri