Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2017

Joke van Leeuwen: Ergens

door Frauke Pauwels

6+ - Hoewel haar oeuvre getekend wordt door de combinatie van beeld en tekst, publiceerde Joke van Leeuwen niet eerder een volledig beeldverhaal. Ergens wijkt daarin af van de rest van haar werk, dat sowieso al uit een veelvoud aan genres bestaat: poëzie voor kinderen en volwassenen, historische romans voor volwassenen, fantasieverhalen voor kinderen, bundels met verhalen, illustraties, gedichten en stripstroken, literaire non-fictie voor kinderen… Toch is Ergens onmiskenbaar een Van Leeuwen-product: de fijnzinnige taalhumor, de scherpe karakterschetsen, de bijna terloopse maatschappijkritiek en een aangehouden grondhouding van verwondering dragen ook dit verhaal.   
Een ‘bergbeklimmer die nog nooit een berg had beklommen’ maakt ondanks de ontnuchterende tegenkanting van zijn vrouw zijn kinderdroom waar en beklimt een berg. Wanneer hij van de top af waait, komt hij terecht in een schijnbaar utopische wereld waar ‘alles goed is zoals het is’ en het ‘het beste is van overal’. Iedereen heet er ‘jijdaar’ en alles moet worden gedeeld. Ook de bergbeklimmer dus, die allerlei kan wat zij voor onmogelijk hielden, zoals schijnen als een ster (met een zaklamp) of zelf eten maken (in een kookpot, op een vuurtje). Daarmee vormt hij een inbreuk op de leefgewoonten van de gelijkende in geel geklede figuren, bij wie ‘gelijkheid’ troef is. De nieuwsgierigheid van de meest kritische figuur wordt aangewakkerd en de komst van de bergbeklimmer zet de deur op een kier voor denken over een andere wereld, met andere regels.
 
Ook Ergens zelf port aan tot denken. Op het meest eenvoudige niveau over taal, een trapje verder ook over dromen en verlangens, voor de meer ervaren lezer over samenlevingsvormen… Ergens is dan ook een boek dat zich niet in vakjes laat stoppen: hoewel het is opgebouwd als een stripverhaal, wijkt het af van gangbare thema’s en plots, hoewel het verscheen in een fonds voor kinderboeken, biedt het ook volwassenen een uitdagende leeservaring.
 
Stijl en techniek ondersteunen het verhaal. De wereld van de bergbeklimmer wordt neergezet in een realistischere, soms bijna fotografische stijl, de wereld waarin hij na zijn val belandt, is sterker uitgepuurd naar lijnen, vormen en kleuren, maar beide delen de Van Leeuwen-trekken, met figuren met opvallende neuzen en wijd uitstaande oren. Daarnaast grijpt de tekenaar ook nog eens expliciet in het verhaal in, wanneer ze snel een boot vol kussens bijpent om de val te breken van de bergbeklimmer vanuit die andere wereld in de ‘gewone’ wereld. Toch eindigt Ergens niet netjes bij die afgeronde cirkel, maar zet het een stap terug naar de gele wezens, waar de nieuwsgierigste onder hen de vingers brandt aan het ‘licht’.

Zo blijft Van Leeuwen prikkelen om buiten vastomlijnde denkkaders te breken, in haar eigen volgehouden stijl. Ergens is vast en zeker geen spek naar ieders bek, maar in al zijn herkenbaarheid weer heerlijk rebels. Je kan alleen maar hopen dat ergens een kind zijn vingers hieraan brandt.
 
Amsterdam : Querido, [56] p. ill. ISBN 9789045119465. Distributie: WPG Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan