Beschouwingen
JEUGDBOEKEN NR. 9, OKTOBER 2020
Willy Vandersteen: De Avonturen van Suske en Wiske. De Blauwe Reeks – Deel 1
door Christophe Van Eecke
In 1948 begon
Willy Vandersteen met het tekenen van een reeks avonturen van Suske en Wiske
voor het striptijdschrift Tintin (in het Nederlands Kuifje)
waarvoor Hergé, de man achter van de Kuifje-albums, als artistiek directeur
fungeerde. Hergé was aanvankelijk niet bijzonder enthousiast over deze aanwinst
omdat hij in Vandersteen een veel te volks tekenaar zag. Hergé was een
voorstander van de klare lijn, en dat zag men ook in het werk van andere
tekenaars die aan het blad meewerkten (zoals E.P. Jacobs en later Jacques
Martin). Suske en Wiske zag er opzettelijk knulliger uit, was veel
spontaner getekend en had een volkse toon en humor die Hergé niet echt in zijn
blad vond passen. Toch zette Vandersteen door, onder meer omdat hij hoopte via Tintin
ook de Waalse markt te veroveren met de avonturen van Bob et Bobette.
Hergé moest
stilistisch gepaaid en Vandersteen slaagde er in opmerkelijk korte tijd in om
zijn tekenstijl sterk aan te passen aan de huisstijl van Tintin/Kuifje,
terwijl hij parallel voor de Vlaamse markt in de bekende stijl Suske en
Wiske-albums bleef tekenen: een spreidstand die getuigt van zijn absolute
meesterschap en veelzijdigheid als kunstenaar. De verschillende albums die hij
op die manier voor Hergé creëerde, werden naderhand in blauwe kaft gepubliceerd
en kregen zodoende de naam van de Blauwe Reeks – de traditionele strips
verschenen in rode kaft. Deze albums hebben altijd een enigszins aparte plaats
behouden in het universum van Suske en Wiske (tante Sidonia speelt bijvoorbeeld
niet mee) en worden vaak tot Vandersteens allerbeste werk gerekend. Naar
analogie met de reeks verzamelalbums van de Rode Ridder verzorgt Standaard
Uitgeverij nu ook een heruitgave van de Blauwe Reeks in twee hardcover albums
met inleidend essay.
De vier albums die in de eerste bundel zijn samengebracht doen hun
reputatie alle recht aan. Het zijn stuk voor stuk lange, spannende en intelligent
opgebouwde graphic novels waarin Vandersteen zijn ongebreidelde fantasie
de vrije loop laat. Het Spaanse Spook, De Tartaarse helm en De
Schat van Beersel spelen zich alle in een rijk getekend (doch vaak niet
helemaal historisch correct) middeleeuws of vroegmodern verleden af, terwijl
het tweede van de vier albums, De bronzen sleutel, zich in het relatief
exotische decor van een minimaal vermomd Monaco (het heet Mocano in het album)
afspeelt. De verhalen staan vol exotische avonturen, opmerkelijke dieren (de
behulpzame zeebaars Prosper en een prehistorisch monster in De bronzen sleutel,
maar vooral de onvergetelijke kortbenige dromedaris Jezabel in De Tartaarse helm)
en een stortvloed aan visuele grappen, vooral rond de figuur van Lambik.
De hoofdfiguren Suske
en Wiske ondergaan een sterke metamorfose. In de Vlaamse reeks hadden ze nog
korte beentjes, als uit de kluiten gewassen papkinderen, maar voor de Blauwe
Reeks evolueerden ze al snel tot echte tieners. Vooral Suske loopt er vaak bij
als een Russische gymnast die volop in de knijpklare jaren komt – en hij mag
zijn atletisch figuur regelmatig tentoonspreiden in uitgesponnen actiescènes.
Ook interessant is dat Wiske van aanpakken weet, onder meer door haar
behendigheid met pijl en boog. Deze jongejuffrouw is geen passief stukje
bevallig decor maar een ondernemende heldin – een interessante casus in het
licht van de vaak gehoorde feministische claim dat populaire cultuur, zeker in
de muffe jaren 1950, meisjes bepaalde restrictieve genderpatronen voorkauwde.
Althans niet in deze albums van Suske en Wiske!
Door hun doordachte plotopbouw,
gevatte humor en virtuoze tekenstijl zijn deze albums toch vooral aan een
volwassen, of op zijn minst iets rijper, publiek gericht. Vandersteen heeft
echt alles uit de kast gehaald om een reeks uitmuntende albums te creëren. Deze
zijn hier ook heel fraai in een harde kaft en in volle kleurglorie uitgegeven. De
albums worden ook voorafgegaan door een verhelderend achtergronddossier dat
rijk wordt geïllustreerd met onder meer de vijf gags van De lotgevallen van
meneer Lambik die Vandersteen in deze jaren creëerde, alternatieve
beeldstroken, voorplaten en ander archiefmateriaal.
Voor de fans en verzamelaars van
de reeks is dit een fraaie uitgave die men graag in huis zal willen hebben,
maar voor het gros van het lezerspubliek, waartoe ondertekende zich rekent, is
deze bundeling vooral een uitgelezen kans om een belangrijk stuk jeugdsentiment
in hoogwaardige uitvoering opnieuw in de boekenkast te plaatsen en – vooral –
er een paar luie middagen mee te verwijlen.
Willy Vandersteen: De Avonturen
van Suske en Wiske. De Blauwe Reeks. Deel 1, Standaard Uitgeverij, Antwerpen
2020, 296 p. ill. ISBN 9789002270246.
deze pagina printen of opslaan