Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

Neil Gaiman, Chris Riddell (ill.): De slaapster en de spintol

door Jen de Groeve

12+ - Twee koninkrijken grenzen aan elkaar, maar zijn gescheiden door een afschrikwekkend hoge bergketen. Er is geen pas en dus gaat er nooit iemand van Kanselaire naar Dorimar, of omgekeerd. Alleen de dwergen maken de oversteek, omdat zij onder de bergen door durven te gaan.
 
Op een keer, ze zijn op weg naar Dorimar om voor het huwelijk van de koningin van Kanselaire een lap zijde te kopen, horen ze van een vreemde ziekte, waardoor iedereen in slaap valt. Als ze dat aan de koningin vertellen, stelt ze haar huwelijk uit, trekt haar maliënkolder aan en gaat met de dwergen mee, onder de bergen door naar de overkant. Ze beslist zonder de minste aarzeling, haar huwelijk zou immers toch het ‘einde van haar leven betekenen […] als het leven een periode van keuzes was’.
 
Ze gaan op weg naar het kasteel van Acaire, waar in de torenkamer een mooi blond meisje slaapt. Iederéén in Dorimar slaapt trouwens, op een oude vrouw na. Onderweg brengen de reizigers iets teweeg bij de slapers; in spinrag gehuld slaapwandelen ze achter de koningin aan. De troep zombies dreigen het gezelschap helemaal in te sluiten en ze rennen voor hun leven. Een van de dwergen vindt vluchten oneervol en zou liever vechten, maar de koningin zegt:
 
‘Er is niets eervols […] aan vechten met een tegenstander die niet eens doorheeft dat je er bent. Er is niets eervols aan vechten met iemand die aan het dromen is over vissen of tuinen of geliefden die allang dood zijn.’
 
Het kasteel is helemaal dichtgegroeid met doornenstruiken, waarin hier en daar een geharnast geraamte hangt. De koningin houdt er een vlammetje bij, de hele boel gaat in brand en het gezelschap kan het kasteel binnen.  
 
Neil Gaiman heeft de sprookjes Doornroosje en Sneeuwwitje verweven in een licht ironisch, lyrisch geschreven verhaal over macht en vrijheid, met een aantal verrassende wendingen. Een heks die er niet uitziet als een heks, een prinses die niet op haar prins zit te wachten, verslagen prinsen waar een lucifertje wordt aangestoken… Gaiman keert de traditionele rollen veelzeggend en met zin voor humor om. Het ‘Doornroosje’ in dit verhaal – dat evenwel geen naam krijgt, net zo min als de andere personages – is verre van onschuldig, heeft een miljoen ‘slapers’ in haar macht en droomt van steeds meer. Dat haar droom eindigt met een kus van een vrouw die haar bruidsjurk voor een harnas heeft geruild, doet een heel nieuwe wind waaien door het sprookjesland. De koningin gaat op weg naar het oosten, weg van haar land waar een prins op haar wacht, want ‘er zijn altijd keuzes. En ze maakte er een.’
 
Chris Riddell vertelt met zijn knappe pentekeningen het verhaal in beelden. Elke bladzijde is geïllustreerd met een smalle, verticale prent naast de tekst. Schrijver en illustrator houden als het ware gelijke pas en de lezer kan tekst en prenten simultaan lezen. Dat loont de moeite, want Gaiman schrijft evocerend en Riddell is een bijzonder geïnspireerde tekenaar, die bladzijde na bladzijde zijn kansen benut om het verhaal inhoudelijk mee vorm te geven. De zwarte lijntekeningen met hier en daar een toets in goudverf, en de vormgeving met versierde initialen en goud omrande illustraties doen klassiek aan. Maar het eerste gezicht bedriegt. In indrukwekkende beelden, vaak over een dubbele bladzijde, schept Riddell autonoom een fantastische wereld. De prenten zijn gedetailleerd uitgetekend met veel verborgen verhaalelementen en ze onderstrepen de ironische ondertoon van het verhaal. De tegenstellingen tussen leven en dood, schoonheid en verval zijn sterk uitgewerkt, maar de donkere dreiging die van sommige prenten uitgaat, is verweven met grappige details.  
 
Chris Riddell is naast illustrator van heel wat kinderboeken ook politiek cartoonist voor The Observer en coverillustrator van Literary Review – zijn cartoons in de serie ‘Illustrations to Unwritten Books’, zoals ‘The catcher in the fly’ en ‘The Da Vinci Cod’ zijn onovertroffen – en een soortgelijke speelse, pittige humor kenmerkt ook de prenten van De slaapster en de spintol. Riddell won voor zijn illustratiewerk voor kinderen al drie maal de Kate Greenaway Medal: in 2001 voor Dagboek van Thomas, piraat van Richard Platt (Gottmer 2001), in 2004 opnieuw voor zijn werk in Jonathan Swift's ‘Gulliver’ in een bewerking van Martin Jenkins en De slaapster en de spintol werd bekroond met de Cilip Kate Greenaway Medal 2016. Naar aanleiding hiervan werd dit filmpje gemaakt, waarin Riddell heel verhelderend vertelt over zijn illustratiewerk in dit boek.
 
De slaapster en de spintol is een zeer knap, lichtvoetig en vrijgevochten boek in een exclusieve uitvoering, dat oudere kinderen zeker kunnen smaken, maar vooral jongeren en volwassenen zullen ten volle van dit onconventionele – en in Groot-Brittannië, vanwege de twee kussende vrouwen, zelfs als controversieel ervaren – sprookje.
 
Neil Gaiman, Chris Riddell: De slaapster en de spintol, Blossom Books, Utrecht 2017, 66 p. : ill. ISBN 9789463490108. Vertaling van The sleeper and the spindle door Maria Postema







 

deze pagina printen of opslaan