Vertaald proza
BOEKEN NR. 7, DECEMBER 2015
William Styron (1925-2006): Het duister zichtbaar
door Kris van Zeghbroeck
In haar biografie
over William Styron, Reading My Father
(2011), schetst zijn jongste dochter Alexandra een portret van een getalenteerd
maar getroebleerd auteur, die kampte met zware depressies en drankzucht. Met
zijn typisch zuiderse stem werd hij bestempeld als de erfgenaam van William
Faulkner. Styron gebruikte alcohol als zelfmedicatie en om de creatieve muze
aan te zwengelen:
‘Drinking was built into my behavior pattern. I used alcohol as the
magical conduit to fantasy and euphoria, and to the enhancement of the
imagination’.
Op zijn zestigste
stortte hij in: na een leven vol drankmisbruik, was hij van de ene dag op de
andere allergisch voor ook maar de kleinste hoeveelheid alcohol. Dat zette niet
alleen een punt achter zijn literaire output, hij verzandde tevens in een diepe
depressie vol schuldgevoelens en schaamte, wat met zelfmoordneigingen gepaard
ging. Hospitalisatie bracht uiteindelijk net op tijd redding en na zijn herstel
schreef Styron de memoires Het duister
zichtbaar (Darkness Visible,
1990). De snel opgeleverde vertaling uit hetzelfde jaar werd in 2014 opnieuw
uitgegeven met een voorwoord van de intussen uit het leven gestapte Joost
Zwagerman.
In dit dunne
boekje beschrijft Styron minutieus zijn ziektebeeld en de lange weg naar
genezing. Hij zoekt de oorzaak van zijn ziekte onder meer in het onverwerkte
overlijden van zijn moeder toen hij nog een tiener was en de genetische aanleg
voor depressies via zijn vader. Door de confrontatie aan te gaan met zijn
demonen oogstte hij heel wat steun en lof van een breed publiek, iets wat
ontbrak in de receptie van zijn Great American Novels als The Confessions of Nat Turner (1967) en Sophie's Choice (1979). Ondanks de literaire erkenning en bekroning
lag Styron sterk onder vuur omdat hij als WASP (White Anglo Saxon Person) het
Afro-Amerikaanse en Joodse historische lijden van respectievelijk de slavernij
en de Holocaust gebruikte als opstap naar literaire roem. Beschuldigingen van
onder meer racisme wogen zwaar op de gemoedstoestand van Styron, die toen al
met een lichte vorm van depressie kampte. Die donkerte vinden we in al zijn romans
terug, niet het minst in Sophies keuze,
waarvan in 2013 de vertaling uit 1980 werd herdrukt. Styrons keuze om een
niet-Joodse vrouw (Pools-katholieke roots) centraal te stellen in het
Holocaust-verhaal werd hem niet in dank afgenomen.
Alcohol, schuldgevoelens
en depressie zorgen vaak voor een neerwaartse spiraal die uiteindelijk uitmondt in zelfmoord. Een
eindpunt dat Styron zichzelf voor ogen hield toen hij jaren na zijn
hospitalisatie en zijn memoires opnieuw in de greep kwam van zijn duister kant.
Uiteindelijk stierf hij op 81-jarige leeftijd aan een longontsteking, maar zijn correspondentie
bracht een brief aan het licht waar hij zich bij zijn lezers van Het duister zichtbaar excuseerde dat hij
ondanks het initiële succes van zijn behandeling uiteindelijk zou kiezen voor
zelfmoord.
William Styron:
Het duister zichtbaar, Veen Amsterdam, 2014, 109 p. ISBN 9789020414325. Vert. van: Darkness visible door Anneke Bok. Distr.: VBKU
William Styron: Sophies keuze, Veen Amsterdam, 2013, 733 p. ISBN 9789020413793. Vert. van: Sophie's Choice door Wim Dielemans. Distr.: VBKU
deze pagina printen of opslaan