Vertaald proza

BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2019

Arthur Schnitzler: Vlucht in de duisternis. Novelle

door Carl De Strycker

Vlucht in de duisternis is, na Sterven en Beate en haar zoon, de derde novelle van Arthur Schnitzler die niet eerder in het Nederlands beschikbaar was, in een vertaling van Jef Rademakers. Deze keer gaat het om Schnitzlers laatste bij leven verschenen boek – hij overleed op de dag dat de eerste recensie ervan verscheen. De cover van de publicatie vermeldt: ‘Zijn allerlaatste boek, de lang verzwegen novelle’, en ook de uitleiding doet er alles aan om duidelijk te maken dat het verhaal controversiële stof zou bevatten. Gesuggereerd wordt dat Schnitzler het al veel eerder schreef, maar pas aan het einde van zijn leven publiceerde omdat het te sterk aan zijn eigen situatie raakte. De vertaler, die ook voor het nawoord tekent, ziet parallellen in de relatie tussen de hoofdpersonen en Schnitzlers verhouding tot z’n broer, tegenover wie hij een minderwaardigheidscomplex gehad zou hebben. Bovendien hangt Rademakers een heel verhaal op over Schnitzlers zeer actieve seksleven vol avontuurtjes, hoewel dat niets ter zake doet in het kader van de verschenen tekst. Waarschijnlijk is dat allemaal bedoeld om de novelle – een typisch verhaal van Schnitzler waarin een mentaal probleem fijnzinnig wordt ontleed – wat meer gewicht te geven, want het is zeker niet zijn sterkste verhaal.
 
Vlucht in de duisternis gaat over de Sektionsrat – een hoge ambtenaar in het Wenen uit de tijd van de dubbelmonarchie – die na een langdurig ziekteverlof (nu zouden we zeggen: na een burn-out) zijn leven weer wil opnemen. Hij is vroeg weduwnaar geworden, is kinderloos en niet erg vlot met de dames, en vooral: hij is bijzonder angstig en paranoïde. Wanneer hij een vriend aan waanzin ten onder ziet gaan, bezorgt hij zijn broer Otto, een gerenommeerd arts, een wilsbeschikking waarin hij verklaart dat die hem moet euthanaseren mocht hij zelf in een dergelijke situatie verkeren. Vervolgens ontwikkelt Robert een hele rist dwanggedachten: hij weet niet meer zeker of zijn vrouw een natuurlijke dood is gestorven of dat hij daar een handje bij geholpen heeft, hij denkt geschaduwd te worden en te zullen worden gearresteerd, meent dat men het op hem gemunt heeft en dat hij vergiftigd zal worden en bedenkt dan plots dat de wilsverklaring die hij Otto ter hand stelde een vrijgeleide zou kunnen zijn om hem zomaar te doden. Als hij het document terug wil en Otto hem lacherig zegt dat hij het niet kan vinden of misschien zelfs al lang vernietigd heeft, vermoordt Robert zijn broer, waarna hij zelfmoord pleegt.
 
Net zoals in zijn beste werk onderzoekt Schnitzler in Vlucht in de duisternis een geestelijke afwijking. Heel sterk tekent hij de neuroses en de achtervolgingswaan van zijn hoofdpersonage, en de steeds hevigere vorm waarin ze optreden tot ze onvermijdelijk tot een drama moeten leiden. Schnitzlers psychologisch inzicht staat buiten kijf. Tegelijk heeft deze novelle een wat rommeliger karkater dan zijn sterkste werk, met nevenpersonages en -intriges die niet altijd functioneel lijken. Niettemin is het prachtig dat ook deze tekst nu voor het Nederlandstalige publiek toegankelijk is. Het is uitkijken naar welk verhaal Rademakers als volgende van zijn lievelingsauteur opdiept en ons presenteert.
 
Arthur Schnitzler: Vlucht in de duisternis, Aspekt, Soesterberg 2019, 154 p. ISBN 978946336500. Vertaling van Flucht in die Finsternis door Jef Rademakers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

Dius

Stefan Hertmans

Kruisende lijnen

Junichiro Tanizaki

Memoires van een kip. Een Palestijnse fabel

Ishaq Musa Al-Husseini

We moeten ‘misschien’ blijven denken

Esther Jansma

Wij van de Ripetta

Thomas Lieske

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

De wens, of Het ware verhaal van Titi en Tony

Tereza Horvathova , Michaela Kukovicova (ill.)

Het is rood en rond…

Jan Jutte

Ludas en Bontje

Jan Paul Schutten, Sanne te Loo (ill.)

Wie heeft Steef opgegeten?

Susannah Lloyd, Kate Hindley (ill.)

Wij, ervoor en erna

Jenny Valentine

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri