Vanaf twaalf jaar
JEUGDBOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018
Peter Goes: Rivieren
door Jürgen Peeters
12+- Net zoals Tijdlijn (2015), waarin de Vlaamse illustrator Peter Goes de
wereldgeschiedenis in een notendop samenvat, overtuigt Rivieren als een stijlvolle uitgave in buitenformaat. Het boek
maakt z’n ondertitel ‘Een reis langs zeeën, meren en rivieren’ met verve waar:
met de verschillende continenten als achtergrond, focust Goes op belangrijke
rivieren als Theems, Schelde, Wolga, Nijl, Amazone, Ganges en Congorivier. Ook
enkele zijrivieren, oceanen, meren en wereldzeeën worden van extra informatie
voorzien. De keuze voor deze selectie van rivieren wordt nergens toegelicht,
wat toch een waardevolle aanvulling had kunnen vormen.
Goes wijdt aan iedere rivier een
dubbele bladzijde, telkens voorzien van een kenmerkende kleur. Tekst en beeld
vormen zo een geslaagde eenheid, wat meteen voor een duidelijke en herkenbare
structuur zorgt. De achtergrond wordt volledig door landkaarten gevormd, met
daartegenover gecursiveerde blokjes tekst en illustraties van herkenbare
gebouwen, inwoners in typerende klederdracht en karakteristieke fauna en flora.
Bij elke rivier wordt basisinformatie gegeven over het stroomgebied, aangevuld
met losse feiten en weetjes.
Goes beperkt zich
niet tot geografische informatie, maar put uit geheel uiteenlopende
disciplines, zoals geschiedenis, natuur, taalkunde, religie en volksgeloof. Zo
lezen we dat de Theems het decor vormde voor Kenneth Grahames De wind in de wilgen, leren we dat er in
Helsinki straten met vloerverwarming zijn en krijgen we in het hoofdstuk over
de Elbe informatie over de Hanzesteden. Rivieren
herbergt zo een schat aan informatie en weet van begin tot einde te boeien.
Veel aandacht gaat uit naar nationale en regionale sagen, legenden en
mythologie, wat visueel weerspiegeld wordt door fascinerende beelden van
fabelwezens. Goes reageert meermaals bijzonder kritisch op milieurampen, vaak
het gevolg van een schaamteloze exploitatie van rivieren, zoals de vergiftiging
van de Donau of de nefaste gevolgen van intensieve landbouw voor de benedenloop
van de Colorado.
Goes legt de lat behoorlijk hoog en doet weinig tot geen concessies aan
z’n doelgroep. Zo spreekt hij over een ‘krachtig kervende stroom’, ‘mecenassen’
en een ‘continentaal plat’, zonder dergelijke termen van een toelichting te
voorzien. Enkele wetenschappelijke begrippen als ‘estuarium’, ‘inundatie’ en
‘catadroom dier’ [sic] worden bondig, maar duidelijk toegelicht. Een enkele
keer bedient Goes zich van wat gratuite informatie:
‘In het
noorden van Europa wordt al eeuwen op haring gevist. In een school haringen
zwemmen soms wel tien miljoen vissen.’
Grootste blikvangers in deze
fascinerende uitgave zijn vanzelfsprekend de paginagrote illustraties, waar
Goes de wetenschappelijke informatie met veel humor van een eigenzinnige
invulling voorziet. Zo krijgen de figuurtjes een cartooneske uitwerking, die
blijft verrassen. De achtergrond van de illustraties wordt telkens bepaald door
één kenmerkende kleur; figuren en objecten worden in het zwart afgebeeld,
aangevuld met een enkele contrastkleur. Het zijn rijkgeschakeerde en dynamische
prenten, met een bijzonder gedetailleerde uitwerking. Dankzij de strakke
compositie worden de illustraties echter nergens onoverzichtelijk of rommelig.
De tekst wordt herhaaldelijk diagonaal gedrukt; na verloop van tijd is dat
verrassende effect echter voorbij en wordt het eerder vervelend om het boek
telkens in de juiste richting te moeten draaien. Dat is echter maar een
aantekening in de marge van dit bijzonder boeiende en rijkgeschakeerde
non-fictiewerk.
Peter Goes: Rivieren, Lannoo, Tielt 2018, 74 p. : ill. ISBN 9789401450157
deze pagina printen of opslaan