Letterkunde

Mark Schaevers: Oostende, de zomer van 1936

door Kris Lauwerys

Het voorplat van Oostende, de zomer van 1936 toont de bekende foto van Joseph Roth die door zijn vriend en geldschieter, Stefan Zweig, vaderlijk omarmd wordt. Het is een opname uit de zomer van 1936, Roth kijkt wat wantrouwig de lens in, een glas water, maar meer waarschijnlijk witte wijn, staat voor hem. De twee wereldberoemde schrijvers zitten in de zon, ze lijken ontspannen, op hun terrastafeltje staan meerdere glazen. Maar die zomerse gezelligheid verbergt niets minder dan het verhaal van in Oostende aangespoelde ballingschapsauteurs, Zweig en Roth, Kisch en Hermann Kesten, Ernst Toller, Arthur Koestler en Irmgard Keun. 

Irmgard Keun had al enige roem vergaard voor ze Duitsland moest ontvluchten, in Oostende is ze anoniem. Deze jonge schrijfster wordt de spilfiguur in Schaevers' reconstructie van deze enkele bijzondere zomermaanden op Belgische bodem. Zijn rode draad is namelijk de relatie tussen Roth en Keun. Egon Erwin Kisch, De vliegende reporter, heeft de twee samengebracht. Kort na de ontmoeting trekt Roth bij haar in, dat wil zeggen, gaat hij in haar hotel wonen (Roth woont dan al jaren uitsluitend in hotels). Wat er in hun slaapkamer gebeurd is, moet Schaevers in het midden laten. De twee kunnen het met elkaar vinden, schrijven beiden naarstig aan hun roman, gezeten in een café (het café was Roths werkkamer), beiden te veel alcohol naar binnen gietend. Roth was dan al een tijdje een destructief drinker, ook Keun kon niet schrijven zonder alcohol. 

Zweig, door Roth pragmatisch te vriend gehouden, probeert hem van de ondergang te redden, maar kan niet lang genoeg bij zijn landgenoot blijven. Roth sterft net voor de oorlog in Parijs aan de gevolgen van zijn drankzucht en een beginnende longontsteking. De verpleegster kon zijn laatste woorden niet begrijpen. Van groot literair belang is deze zomer van 1936 niet echt. Grote werken werden er niet geboren, lang verbleven de auteurs er niet. De redenen dat ze er verbleven, waren trouwens simpel (en wat ontluisterend): Oostende was rustig en goedkoop. Als de zomer voorbij is, verdwijnt iedereen in alle windrichtingen, de relatieve rust is voorbij.

Oostende 1936 dient Mark Schaevers als uitgangspunt om het dagelijkse leven in ballingschap te illustreren, met al zijn petites histoires en zijn verschrikkelijke achterliggende tragiek. Hij rijgt gezwind anekdote aan anekdote en doet met spelend gemak uitstapjes naar de literaire context en summiere schrijversportretten. Hij geniet duidelijk van het materiaal en laat zijn lezers meegenieten. Zo groeit onder Schaevers' vaardige pen deze kroniek uit tot een bijzonder meeslepende literaire reportage over het lot van de ballingschapsauteurs.
 
Mark Schaevers: Oostende, de zomer van 1936, Atlas/Contact, Amsterdam 2015, 141 p. : ill. ISBN 9789045029122. Distributie VBK België

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri