Vertaald proza
BOEKEN NR. 6, JUNI 2022
De literatuur van Ocean Vuong: Voortdurend opstaan na oorlog, verlies en ontworteling
door Kris van Zeghbroeck
Ocean Vuong werd in 1988 geboren als Vuong Vinh Quoc in Ho
Chi Minh City, Vietnam. Hij komt uit een familie van rijstboeren. Zijn
grootvader aan moeders kant was een Amerikaanse soldaat. In 1990 migreerde hij als
baby met zijn moeder en grootmoeder naar de Verenigde Staten (Hartford, Connecticut),
waar hij als boeddhist opgroeide.
Vuongs moeder werkte als manicuurster. Hij groeide op tussen
vrouwen zonder vaderfiguur in een sociale wijk en leerde pas vanaf zijn elf
jaar lezen in een familie van analfabeten. Zijn prille scholing omvatte de geschiedenis
en folklore van Vietnam, vervat in grootmoeders verhalen van pijn en verlies en
overschaduwd door een erfenis van oorlog en dood.
De nalatenschap van degene die de oorlog overleefden werd zo in zijn ziel
gegrift. Pas bij de repatriatie van zijn overleden grootmoeder naar Vietnam in
2008, maakt hij fysiek kennis met zijn geboorteland. Een land dat hij enkel betekenis
kan geven door de herinneringen van anderen. Zijn vroege gedichten waren een
manier om die (familie)verhalen vast te leggen en zich eigen te maken.
Vuong werd door zijn moeder Ocean hernoemd omdat hij, zoals
de Pacific Ocean, Vietnam en de Verenigde Staten verbindt, zonder exclusief
tot een van die landen te behoren. Zowel zijn wortels als zijn homoseksuele
geaardheid sturen de vraag naar identiteit die in zijn werk verweven zit.
Tijdens zijn studie cultiveerde Vuong de gewoonte om ’s
nachts te schrijven, wanneer de criticus of redacteur in hem zich
teruggetrokken heeft. Hij haalde een Bachelor of Fine Arts aan Brooklyn College
en woont nu in New York. Hij werkt als poëzieuitgever voor Thrush Press en
schrijft regelmatig voor tijdschriften als American Poetry Review, Boston
Review, New Republic en de New Yorker.
Vuong is een bekroond dichter met bundels als Burnings
(2010 (chapbook)), No (2013 (chapbook)) en Night Sky with Exit Wounds (2016). Deze
laatste leverde hem de Forward Prize 2017 en de TS Eliot Prize 2018 op. Nu
debuteert hij als romanschrijver met On Earth We're Briefly Gorgeous
(2019, Op aarde schitteren we even), dat de longlist van de National
Book Award 2019 en de shortlist van de Dylan Thomas Prize 2020 haalde.
Vuong had geen gemakkelijke jeugd met enerzijds de
afwezigheid van de vaderfiguur en anderzijds de posttraumatische stress en het
gezinsgeweld waar zijn moeder en grootmoeder mee te kampen hadden. Waar de
bundel Night Sky with Exit Wounds de mythe van de afwezige vader
behandelde, focust de autobiografische roman On Earth We're Briefly Gorgeous
op de relatie met de moeder en grootmoeder.
De roman brengt geen chronologisch verhaal, maar krijgt de
vorm van een brief die associatief heen en weer springt tussen heden en
verleden. De volwassen Little Dog/Hondje blikt terug op zijn jeugd, waarvan een
aantal feiten hierboven vermeld werden. Centraal staat het opgroeien in een
achterkamertje van een nagelsalon en de problematische relatie met de moeder
die binnen haar traumatisch verwerkingsproces ruimte moet vinden voor liefde en
zorg.
Binnen dit kader doorloopt een jongen een moeilijk parcours
binnen de Amerikaanse maatschappij, waarin hij zijn afkomst en zijn geaardheid een
zinvolle plaats moet geven. Klein van gestalte, Aziatisch en homoseksueel is
hij de ‘nar’ bij uitstek, die ongemerkt de maatschappij observeert. Hij
schrijft als dichter in een betoverend poëtisch en experimenteel proza met een caleidoscoop
aan gelinkte metaforen. Een heel eigen verhaal van ontworteling, groei en
identiteit dat een universele waarde en kracht krijgt.
In 2019 overleed Vuongs moeder, Rose, aan borstkanker, kort na de publicatie van zijn autobiografische roman. In zijn tweede full-size dichtbundel Time is a Mother (2022, Tijd is een moeder) probeert hij in het reine te komen zijn verlies en gaat hij op zoek naar manieren om zijn leven na haar dood vorm te geven. Hoewel de moeder centraal staat in de buntel als motor van zijn bestaan, refereert Vuong nauwelijks rechtstreeks naar haar alsof hij haar blijvende afwezigheid in de verf zet. Een rouwproces dat een nieuwe fase in zijn leven inluidt.
Dat verlies is naadloos verbonden met het lijden van de oorlog in Vietnam wat zijn leven en dat van zijn familie verregaand bepaalde. Het mondt uiteindelijk uit in de ontworteling en het opbouwen van een nieuw bestaan in de Verenigde Staten, gebukt onder de last van het verleden. Hoewel Vuong stilistisch en vormelijk experimenteert is zijn poëzie doordrongen van het menselijk bestaan, waarbinnen de cyclische levensvragen een centrale rol spelen. Oorlog en geweld liggen aan de oorsprong van de emoties, maar het is de moederliefde die de harde wereld verzacht.
Ocean Vuong: De tijd is een moeder, Hollands Diep, Amsterdam 2022, 127 p. ISBN 9789048863044. Vertaling van Time is a Mother door Onno Kosters. Distributie Amstel Uitgevers
Ocean Vuong: On Earth We're Briefly Gorgeous, Penguin, New York 2019, 246 p. ISBN 9780525562023. Distributie Penguin RandomHouse International
Ocean Vuong: Op aarde schitteren we even, Hollands Diep, Amsterdam 2019, 236 p. ISBN 9789048846832. Vertaling van On Earth We're Briefly Gorgeous door Johannes Jonkers. Distributie Amstel Uitgevers
deze pagina printen of opslaan