Vertaald proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2020

Flash fiction en andere verhalen: Het experimentele oeuvre van Lydia Davis

door Kris van Zeghbroeck

De Amerikaanse auteur en vertaler Lydia Davis (1947) werd geboren in Northampton (Massachusetts) en groeide op tussen lezers, schrijvers en docenten. Ze komt uit een communistisch en later liberaal nest: haar vader (Robert Gorham Davis) was een professor Engels en literair criticus; haar moeder (Hope Hale Davis) een feministe, kortverhalenschrijver en docent creative writing.

Lydia was gepassioneerd door muziek en studeerde piano en viool. Maar uiteindelijk stroomde ze toch door naar haar lotsbestemming: het schrijverschap. ‘I was probably always headed to being a writer, even though that wasn't my first love. I guess I must have always wanted to write in some part of me or I wouldn't have done it’.

In haar eerste universiteitsjaar aan Barnard College, waar ze vooral poëzie schreef, ontmoette Davis de schrijver Paul Auster, die aan Columbia studeerde. De asblonde, wat dromerige Lydia oefende een feromonale aantrekkingskracht uit op mannen en werd binnen haar avant-garde vriendenkring als wat excentriek bestempeld.

De hopeloos verliefde Auster begroef zich in een relatie waarin zijn geliefde bij momenten ongrijpbaar was: ‘For the most part you were the pursuer, and she alternated between resisting your advances and wanting to be caught’. (Paul Auster) Ze trokken samen op en verhuisden na hun studies naar het Franse platteland, waar ze samenwerkten aan vertalingen van Franse schrijvers.

Davis had moeite om als auteur haar stem en werkritme te vinden. Ze probeerde traditioneel gestructureerde kortverhalen te schrijven, analyseerde het proza van ongrijpbare voorbeelden als Samuel Beckett en worstelde om een hele voormiddag te schrijven, terwijl Auster moeiteloos de hele dag kon doorgaan.

Het ‘Eureka’-moment voor Davis was de ontdekking van de zeer korte verhalen van de Amerikaanse dichter Russel Edson (1928-2014). Fragiele, imperfecte verhalen die haar de vrijheid gaven om een eigen stem te ontwikkelen: ‘I didn’t think too hard about what I was going to do, I just snatched an idea from the air, I just went with it, and I didn’t think about what the meaning was of the story, and I still don’t like to do that.’

Hoe doordachter de verhalen, hoe groter de kans op mislukking. Davis probeert van de eerste keer zo goed mogelijk te schrijven en de aanpassingen en het herschrijven tot een minimum te beperken. Op deze manier krijgt ze plezier in het schrijven en laat ze haar intelligentie, scherpzinnigheid en humor op een natuurlijke manier in haar verhalen vloeien.

‘That newfound freedom opened the door to radical experimentation with language and writing conventions. She found her niche in elevating the banal into thought-provoking short narratives. Her stories can be so brief, sometimes just one line, that they have been variously referred to as poems, observations, parables, jokes, aphorisms, and anecdotes’. (Encyclopædia Britannica)

Door geldnood komt er een einde aan het romantische schrijversbestaan op het Franse platteland. Lydia en Paul verhuisden in 1974 naar New York, waar ze op financiële steun van hun ouders konden rekenen. In 1978, achttien maanden na de geboorte van hun zoon Daniel, loopt het huwelijk finaal op de klippen. Davis tweede huwelijk, met de abstracte kunstenaar Alan Cote in 1987, houdt wel stand. Samen hebben ze een zoon, de fotograaf Theo Cote.

‘Given the frequent changes of heart that had afflicted the two of you from the beginning, the constant comings and goings, the affairs with other people, the breakups and makeups that followed one another as regularly as the changing of the seasons, the thought that either one of you should have considered marriage at this point now strikes you as an act of delusional folly’. (Paul Auster in Winter Journal).

Lydia Davis heeft vandaag een groot aantal Engelse vertalingen uit het Frans op haar naam staan van schrijvers als Maurice Blanchot, Michel Leiris, Gustave Flaubert, Marcel Proust en Pierre-Jean Jouve. Vooral haar vertalingen van Marcel Proust (Swann’s Way (2003)) en Gustave Flaubert (Madame Bovary (2010)) werden zeer lovend ontvangen.

Davis eigen minimalistische literaire werk zou als een tegengif van de eindeloos uitwaaierende zinnen van Proust kunnen gezien worden. Waar ze reeds vroeg erkenning kreeg voor haar vertalingen, bleef haar literaire werk lang vrij onbekend.

Davis debuteerde in 1976 met de verhalenbundel The Thirteenth Woman. Het was wachten op haar vierde bundel, Break It Down (1986, vertaling opgenomen in Bezoek aan haar man), voor ze genomineerd werd voor een belangrijke literaire prijs (PEN/Hemingway Award 1987).

Sindsdien was ze vooral bekend als een writer’s writer met haar (enige) roman The End of the Story (1995), en de verhalenbundels Almost No Memory (1997, vertaling opgenomen in Bezoek aan haar man) en Samuel Johnson Is Indignant (2001, vertaling opgenomen in Varianten van ongemak).

Een lichtend voorbeeld voor een nieuwe generatie schrijvers met onder meer Jonathan Franzen, Dave Eggers, Miranda July en David Foster Wallace. De doorbraak naar een breder en internationaler publiek kwam er met de voor de National Book Award 2007 genomineerde bundel Varieties of Disturbance (2007, vertaling opgenomen in Varianten van ongemak).

Zo werd de weg geëffend voor de uitgave van The Collected Stories of Lydia Davis (2009, een combinatie van de vertaalde bundels Bezoek aan haar man en Varianten van ongemak). De kers op de taart werd de bekroning met de International Booker Prize in 2013 voor haar oeuvre, vier jaar na Alice Munro die in hetzelfde jaar de Nobelprijs kreeg voor haar verhalen.

Met de verzamelbundel Can't and Won't (2014, De taal van dingen in huis) lijkt Davis een sluitstuk van haar fictiewerk te publiceren. Intussen is ze begonnen met de uitgave van haar verzamelde non-fictiewerk in twee delen, waarvan Essays One (2019, De schoonheid van weerbarstig proza) het eerste deel is.

Lydia Davis: De schoonheid van weerbarstig proza, Atlas/Contact Amsterdam, 2019, 408 p. : ill. ISBN 9789025457082. Vertaling van Essays One door Nico Groen en Nicolette Hoekmeijer. Distributie VBK België

Lydia Davis: Bezoek aan haar man, Atlas/Contact Amsterdam, 2016, 296 p. ISBN 9789025449483. Vertaling van Break It Down en Almost no Memory door Peter Bergsma. Distributie VBK België

Lydia Davis: Het eind van het verhaal, Atlas/Contact Amsterdam, 2014, 256 p. ISBN 9789025443443. Vertaling van Break It Down en Almost no Memory door Peter Bergsma. Distributie VBK België

Lydia Davis: De taal van dingen in huis, Atlas/Contact Amsterdam, 2014, 285 p. ISBN 9789025442309. Vertaling van Can't and Won't door Peter Bergsma. Distributie VBK België

Lydia Davis: Varianten in ongemak, Atlas/Contact Amsterdam, 2012, 368 p. ISBN 9789025442309. Vertaling van Samuel Johnson is Indignant en Varieties of Disturbance door Peter Bergsma. Distributie VBK België





deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri