Non-fictie
BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2023
Virginia Cowles: Vergeten boegbeeld van de oorlogsjournalistiek
door Kris van Zeghbroeck
Met Virginia Cowles’ Op
oorlogspad is de reeks Oorlogsdomein al aan zijn negenentwintigste
uitgave toe. Dit is zeker niet de eerste uitgave in deze serie over de Spaanse
Burgeroorlog. John Summerfields Vrijwilliger in Spanje en George Orwells
Saluut aan Catalonië gingen eraan vooraf. Nog steeds geen boek van
oorlogsjournaliste Martha Gellhorn in deze reeks, die een prominente plaats
krijgt in Sarah Watlings Morgen misschien de toekomst : Schrijvers en rebellen
in de Spaanse burgeroorlog. Ook Josephine Herbst, Sylvia Townsend Warner,
Valentine Ackland, Nan Green en Nancy Cunard krijgen een hoofdrol toebedeeld.
‘Tijdens de jaren dertig trokken
veel westerse vrouwen naar Spanje om deel te nemen aan de historische strijd
tegen het fascisme. […] Al deze vrouwen ervoeren de Spaanse Burgeroorlog als
een periode die hun leven bepaalde. Velen vonden er een vorm van vrijheid die
in hun land ondenkbaar was.’ In die zin contrasteert Watlings boek ook met de
reeks Oorlogsdomein, omdat de laatste tot nu toe op slechts tien procent
vrouwelijke auteurs kan bogen. Mannen en oorlog, het blijft een vastgeroest gegeven.
Watling geeft Cowles slechts een
beperkte rol in haar boek, gebaseerd op de vriendschapsband die in Spanje
groeit tussen Gellhorn en Cowles. Nochtans was hun aanpak als oorlogsjournalist
sterkt verschillend. Gellhorn had lak aan objectiviteit en schreef
gepassioneerd als een partizaan voor de Republikeinse strijd. Cowles
daarentegen, een Amerikaanse modejournalist die met hoge hakken en design
kledij de oversteek maakt, berichtte eerder analytisch het verloop van de
oorlog vanuit beide kampen. Niet meteen de gemakkelijkste keuze, die haar dan
ook argwaan vanuit beide kanten opleverde.
In 1941 verscheen Cowles bestseller
over de Spaanse burgeroorlog en de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog tot de
val van Frankrijk. Ze sloot af met een oproep aan de Verenigde Staten en
Groot-Brittannië om een cruciale rol te spelen in de Tweede Wereldoorlog. Maar
waar het werk van Gellhorn voortdurend herdrukt werd, raakt Cowles en haar boek
na verloop van tijd in de vergetelheid. Nochtans genoot ze in de Lage Landen
enige bekendheid met vertalingen van haar biografieën over Winston Churchill,
Keizer Wilhelm II, Tsaar Nicholas II en de Rothschilds. Die schreef ze nadat ze
zich in Groot-Brittannië settelde met journalist/politicus Aidan Crawley. Mens
en familie stonden in haar levensverhalen centraal, terwijl volgens critici de
historische analyse niet altijd even accuraat was.
In 2021 werd Virginia Cowles met het vergeten Looking voor Trouble in de Verenigde Staten met grote trom
binnengehaald als een ware ontdekking. In haar voorwoord stelt Christina
Lamb dat de onverschrokken Cowles een baanbrekend rolmodel was voor de
oorlogsverslaggeving door vrouwen. ‘Cowles’s encounters with all the key
players have led some to describe her as the Forrest Gump of journalism.’ Ze
verdient dan ook dezelfde erkenning als Martha Gellhorn. Judith Mackrells
groepsbiografie Going with the Boys: Six Extraordinary Women Writing from
the Front Line (2021), met portretten van Martha Gellhorn, Lee Miller,
Sigrid Schultz, Virginia Cowles, Clare Hollingworth en Helen Kirkpatrick, helpt
die erkenning vorm te geven.
Virginia Cowles: Op oorlogspad, De Arbeiderspers, Amsterdam, 2023, 568 p. ISBN 9789029548083. Vertaling van Looking for Trouble doorAuke Leistra: Distributie L&M Books
Sarah Watling: Morgen misschien de toekomst, Athenaeum, Amsterdam, 2023, 439 p. ISBN 9789025312220. Vertaling van Tomorrow Perhaps the Future door Marielle Duindam. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan