Letterkunde

BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2023

Ronald Spoor, Herman Verhaar (Red.): De onzekeren. E. du Perrons ‘onvoltooide’ in 95 ontwerpen

door Manu van der Aa

Hoewel de Nederlandse schrijver E. du Perron (1899-1940) amper 40 jaar oud werd, liet hij een relatief omvangrijk oeuvre na, dat werd gebundeld in een zevendelig verzameld werk. Bovendien verscheen er, naast zijn correspondentie met Menno ter Braak (vier delen dundruk), ook een negendelige dundrukeditie van zijn bewaard gebleven brieven met andere correspondenten, onder wie illustere figuren als Paul van Ostaijen, J.J. Slauerhoff, Hendrik Marsman en Jan van Nijlen. Wie die laatste uitgave kent, sowieso aanbevelenswaardige lectuur, weet dat Du Perron eind jaren 1920 het plan had opgevat voor een grote romancyclus, die hij De onzekeren had genoemd. Zijn voortijdige dood – hij kreeg een hartaanval op 14 mei 1940, de dag van de Nederlandse capitulatie – belette dat hij zijn plan kon uitvoeren. Alleen het eerste deel van De onzekeren, de roman Schandaal in Holland (1939), en enkele fragmenten uit het tweede deel verschenen nog tijdens zijn leven. Du Perrons literaire nalatenschap bevat wel een map met ontwerpen voor zijn grote romanproject.  

Herman Verhaar en Ronald Spoor, die eerder al meewerkten aan de brieveneditie, stortten zich in 1996 op de ongeordende stapel papieren en documenten en probeerden zicht te krijgen op Du Perrons bedoelingen. Vroegere pogingen van onder meer J.J. Oversteegen en H.A. Gomperts mislukten. Het werd een werk van lange adem: toen Verhaar in 2010 overleed, zette Spoor het werk alleen voort. Du Perrons biograaf, Kees Snoek, zorgde voor de definitieve redactie. Ronald Spoor overleed op 28 december 2022. Gelukkig was het boek persklaar, maar de verschijning ervan maakte ook hij dus niet meer mee.
 
In deze rijk geïllustreerde uitgave verzamelden de twee redacteurs alle 95 ontwerpen – sommige beslaan een paar bladzijden, andere slechts enkele regels – en voorzagen ze van uitvoerige commentaar. 37 ontwerpen betreffen ‘het verhaal van de drie Russische officieren’. Er zijn ook aanzetten voor verhalen over de Franse libertijnse auteur Pierre Louÿs, een jonge Italiaanse fascist en verschillende verhalen over vliegeniers: ‘de ridders van nu zijn de vliegeniers’ – en vandaar het vliegtuig op de omslag van het boek.
 
De volgorde waarin de ontwerpen gepresenteerd worden is ‘een, niet de reconstructie’. De samenstellers menen dat De onzekeren een reeks kroniekachtige verhalen moest worden, die de periode 1740 tot 1940 zou overbruggen. Of Du Perron ook in staat zou zijn geweest zulk project tot een goed einde te brengen, is nog maar de vraag. Volgens hen was hij wellicht iets te weinig een rasechte verteller, genre Alexandre Dumas, en iets te veel ‘een modern en ironisch ondergraver van zekerheden’. Wel zeggen de documenten veel over Du Perrons ‘denkbeelden en zijn manier van werken, van denken en observeren, bestuderen, en documenteren’. Dit boek, voorzien van een uitgebreid algemeen register, biedt kortom een unieke inkijk in de keuken van een van de belangrijkste Nederlandstalige schrijvers van het begin van de twintigste eeuw en is uiteraard vooral bestemd voor de waarachtige Du Perron-liefhebbers.
 
Ronald Spoor & Herman Verhaar (Red.): De onzekeren, E. du Perrons ‘onvoltooide’ in 95 ontwerpen, Amsterdam University Press, Amsterdam 2023, 415 p. ISBN 9789464560145

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri