Nederlands proza

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2023

Louis Couperus, Carel de Nerée tot Babberich (ill.): Extaze. Een boek van geluk

door Christophe Van Eecke

Extaze (1892) was de derde roman van Louis Couperus: een korte roman, maar wel bevreemdend en fascinderend, over de jonge weduwe Cecile van Even die een platonische liefde opvat voor de notoire atletische rokkenjager Taco Quaerts. Hoewel er nooit iets tussen de twee gebeurt, heeft hun ontmoeting toch een intens transformerend, bijna mystiek effect op beiden. Bovendien vat ook Ceciles neef, de artistieke tiener Jules, een passionele vriendschap op voor Taco. Die vriendschap explodeert zowat van de homoseksuele ondertoon, al was het maar omdat Taco bijzonder meegaand is in de dweperige fysieke aanhankelijkheid van Jules.  

Extaze was een roman voor zijn tijd: ze wordt gerekend tot de sensitivistische roman, eigenlijk een vorm van naturalisme waarbij de subjectieve gewaarwordingen en gemoedstoestanden van de personages centraal staan. Die benadering wordt hier, zoals de titel aangeeft, tot bijna extatische extremen gedreven. Hoewel dat hermetisch en zweverig mag klinken, blijft dit toch een heel modern en leesbaar boek omdat Couperus de personages scherp tekent en de mystieke boventoon balanceert met een onderstroom van seksuele lust en verlangen die met moeite wordt ingetoomd door de soms barokke taal. Dat het verhaal is opgedeeld in korte hoofdstukjes die vaak mooi afgelijnde scènes bevatten, helpt ook om het verhaal in het Diesseits van de moderne lezer te houden. Extaze is dan ook een virtuoos geschreven en elegant opgebouwde roman die glanzend oplicht voor het geestesoog tijdens het lezen.
 
Deze nieuwe uitgave steunt uiteraard op de eerdere kritische teksteditie, maar speciaal voor het Couperus-jaar heeft uitgeverij HetMoet een luxe-editie verzorgd, mooi en strak ingebonden in een gele harde kaft, en ook nog eens verpakt in een elegante kartonnen enveloppe. Bovendien bevat deze uitgave in fraaie kleurendruk alle afbeeldingen die de decadente kunstenaar Carel de Nerée tot Babberich bij de roman maakte. Bij en niet voor de roman, want deze platen waren nooit bedoeld of besteld als illustraties in het boek: zij waren autonoom werk dat de kunstenaar maakte naar aanleiding van zijn lectuur van de roman.
 
In een informatief nawoord, waar alle afbeeldingen worden samengebracht, reconstrueert Sander Bink de ontstaansgeschiedenis en context van de afbeeldingen, waarbij hij onder meer verschillende interessante citaten uit briefwisseling aanhaalt en ook een beknopte bibliografie voorziet. Roman, afbeeldingen en nawoord vormen samen een onweerstaanbaar totaalpakket, zeker in de luxueuze verpakking van de hardcover en enveloppe. Geen enkele rechtgeaarde Couperus-fanaat hoort hieraan te kunnen weerstaan: wie hier nuchter op reageert is geen lid van de familie. Het eerder slappe korte voorwoord van Bas Heijne doet niets af aan ons enthousiasme.
 
Louis Couperus, Carel de Nerée tot Babberich: Extaze. Een boek van geluk, HetMoet/KNAW, s.l. 2023, 136 p.: ill. ISBN 9789083312620

deze pagina printen of opslaan