6+ - Pieter van Oudheusden situeert zijn sprookjesachtig
verhaal ergens in het Oosten en begint in medias res. Aisja komt aan bij het
paleis. Ze heeft een lange reis afgelegd om de sultan te spreken, maar de
wachters versperren iedereen de toegang. Aisja spreekt een man aan die het
paleis uitgaat. Hij verzekert haar dat ze "in geen honderd jaar" de
sultan te spreken zal krijgen. Ze stort haar hart bij hem uit. De mensen hadden
haar immers gewaarschuwd dat de sultan zich niet bezighoudt met het arme volk,
dat hij opgeëist wordt door zijn generaals, door politiek, kunst en wetenschap,
door zijn talrijke en veeleisende vrouwen. Ze zegt: "Nee, ik kan me niet
voorstellen dat de sultan een gelukkige man is."
Haar klaagzang brengt de man -- van wie het meisje
nooit beseft dat het de sultan zelf is -- tot inzicht. Hij gooit zijn leven en
bestuur radicaal om: "Geen vorst staat boven zijn volk. Want kijk wat er
gebeurt als het stormt. De oeroude olijfboom waait om, bliksem splijt de
machtige eik, maar het gras buigt in de wind. [...] Keizers, koningen,
sultans... ze zouden vaker moeten stilstaan om naar het gras te kijken."
Het thema van Aisja
is niet nieuw: het onschuldige kind houdt de machtige, zelfzuchtige heerser een
spiegel voor. De lijn die Van Oudheusden bewandelt tussen verhaal en moraal is
erg dun. De hedendaagse lezer huivert van een belerende toon en dit lost de
schrijver op door op een droge manier te vertellen, wars van enig sentiment.
Maar door de afstandelijke toon mist de lezer betrokkenheid t.o.v. de
personages. Het pleidooi van het meisje raakt je niet zoals het de sultan
raakt. De plotse ommekeer van de sultan laat de lezer dan ook beduusd achter.
De
illustraties van Stefanie de Graef trekken op een opvallende manier de
schrijfstijl door: ze zijn mooi, toch hebben ze ook iets bevreemdends. Vaak
zijn ogen niet uitgewerkt en figuren zijn in zichzelf gekeerd. De afwerking
lijkt slordiger dan in haar andere boeken, Ik ben Pomme en Vreemdgaan,
maar sluit aan bij de oude sfeer van het verhaal. De achtergronden in olieverf
lijken op de afgebladderde muren van paleizen. Ze worden afgewisseld met
heldere details in de voorgrond: het smeedwerk van het paleis, de prachtige
paarden van de sultan, wervelende derwisjen, dadelbomen. De illustraties zorgen
voor een sprookjesachtige mystiek.
Pieter van Oudheusden schreef tot nog toe vnl.
prentenboeken voor kleuters. Toch is hij met dit prentenboek voor de oudere
lezers niet aan zijn proefstuk toe. Het mooie meisje (De Eenhoorn 2004), schitterend
geïllustreerd door Goele Dewanckel, is een prachtig en bijzonder poëtisch prentenboek.
Het wonderpaard (De Eenhoorn 2007), een eerste leesboek gebaseerd op een
oude Chinese wijsheid, vertoont qua stijl en toon heel wat gelijkenissen met Aisja.
Het didactische primeert in beide verhalen op het leesplezier.
Pieter van
Oudheusden, Stefanie De Graef: Aisja, De Eenhoorn, Wielsbeke 2009, 40 p. : ill.
ISBN 9789058385710
Oorspronkelijk verschenen in De
Leeswelp 2009
deze pagina printen of opslaan